Stare podłogi drewniane kryją w sobie niejedną tajemnicę. Jedną z nich może być warstwa subitu – substancji, która przez dekady służyła jako klej do parkietów, a dziś budzi niepokój wśród właścicieli starszych mieszkań. Podczas remontów często pojawia się pytanie, czy materiał ten może stanowić zagrożenie dla zdrowia, szczególnie gdy przeleżał pod podłogą kilkadziesiąt lat. Przyjrzyjmy się bliżej temu, jak rozpoznać subit pod parkietem i czy faktycznie powinniśmy się go obawiać po upływie półwiecza.
Czym właściwie jest subit i jak go rozpoznać?
Subit to popularny w latach 50., 60. i 70. XX wieku materiał używany do przyklejania parkietów i innych elementów drewnianych do podłoża. W swojej podstawowej formie stanowił mieszaninę smoły pogazowej (pochodzącej z przetwórstwa węgla kamiennego) z wypełniaczami mineralnymi. Największe obawy budzi jego skład chemiczny zawierający związki węglowodorowe, w tym wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) oraz fenole – substancje obecnie klasyfikowane jako potencjalnie rakotwórcze.
Jak rozpoznać subit pod parkietem? Najczęściej ma on następujące cechy charakterystyczne:
- Czarna, smolista warstwa o grubości od kilku do kilkunastu milimetrów
- Charakterystyczny, intensywny zapach przypominający smołę lub asfalt
- Po podgrzaniu staje się plastyczny i lepki
- Twardnieje w niższych temperaturach, może być kruchy i łamliwy
- Często występuje bezpośrednio na wylewce betonowej, pod warstwą parkietu
Ciekawostka: Nazwa „subit” pochodzi od niemieckiego terminu „Steinkohlenteerpech” oznaczającego smołę węglową. W krajach zachodnich materiał ten wyszedł z użycia wcześniej niż w Polsce ze względu na rozpoznanie jego potencjalnie szkodliwych właściwości.
Czy subit jest szkodliwy po 50 latach?
To pytanie nurtuje wielu właścicieli mieszkań z czasów PRL-u. Odpowiedź nie jest jednoznaczna i zależy od kilku czynników. Z jednej strony, z upływem czasu emisja szkodliwych związków z subitu znacząco maleje. Proces uwalniania toksycznych substancji jest najintensywniejszy w pierwszych latach po aplikacji, a po 50 latach większość lotnych związków organicznych już się ulotniła.
Z drugiej strony, subit wciąż zawiera potencjalnie szkodliwe substancje, które mogą stanowić problem w określonych warunkach:
- Gdy warstwa subitu zostaje naruszona (np. podczas remontu), może dojść do uwolnienia pyłu zawierającego szkodliwe związki
- W wysokich temperaturach (np. przy ogrzewaniu podłogowym) może dochodzić do zwiększonej emisji pozostałych lotnych związków
- Przy bezpośrednim kontakcie z subitem istnieje ryzyko wchłaniania szkodliwych substancji przez skórę
Badania naukowe wskazują, że ryzyko zdrowotne związane z subitem po kilkudziesięciu latach jest znacznie mniejsze niż w przypadku świeżo położonego materiału, jednak nie można go całkowicie wykluczyć. Kluczowe znaczenie ma to, czy warstwa subitu jest szczelnie zamknięta pod nienaruszoną warstwą parkietu – wówczas ryzyko ekspozycji na szkodliwe substancje jest minimalne.
Jak ocenić stan subitu pod parkietem?
Zanim podejmiemy jakiekolwiek działania, warto dokładnie ocenić stan subitu pod naszym parkietem. Możemy to zrobić na kilka sposobów:
Ocena wizualna i zapachowa
Jeśli mamy dostęp do fragmentu podłogi (np. przy listwach przypodłogowych lub w miejscu uszkodzenia parkietu), możemy ocenić wygląd i zapach subitu. Intensywny, chemiczny zapach może świadczyć o wciąż aktywnym uwalnianiu związków lotnych. Z kolei subit, który stał się kruchy, spękany i pozbawiony intensywnego zapachu, prawdopodobnie uwolnił już większość szkodliwych substancji.
Badania laboratoryjne
W przypadku poważnych wątpliwości warto zlecić badanie próbki subitu w specjalistycznym laboratorium. Analiza pozwoli precyzyjnie określić zawartość WWA i innych potencjalnie szkodliwych związków. Koszt takiego badania to zwykle kilkaset złotych, ale daje ono pewność co do faktycznego stanu materiału i pozwala podjąć świadomą decyzję o dalszych działaniach.
Warto wiedzieć: Nie każdy czarny klej pod parkietem to subit. W niektórych przypadkach mogą to być nowsze masy bitumiczne o zmodyfikowanym składzie lub kleje na bazie kauczuku, które nie zawierają szkodliwych WWA.
Możliwe rozwiązania problemu subitu
Jeśli stwierdziliśmy obecność subitu pod naszym parkietem, mamy kilka możliwości działania. Wybór odpowiedniej metody zależy od stanu technicznego podłogi, naszego budżetu oraz poziomu obaw związanych ze zdrowiem.
Pozostawienie nienaruszonej podłogi
Jeżeli parkiet jest w dobrym stanie, szczelnie przylega do podłoża, a warstwa subitu nie jest narażona na kontakt z powietrzem, najrozsądniejszym rozwiązaniem może być pozostawienie podłogi w nienaruszonym stanie. Po 50 latach emisja szkodliwych substancji jest minimalna, a szczelna warstwa parkietu stanowi skuteczną barierę. To rozwiązanie jest najmniej kosztowne i najmniej inwazyjne, a jednocześnie w większości przypadków całkowicie bezpieczne.
Uszczelnienie istniejącej podłogi
W przypadku gdy parkiet wykazuje drobne uszkodzenia, ale generalnie jest w dobrym stanie, można rozważyć jego renowację połączoną z dokładnym uszczelnieniem. Cyklinowanie i lakierowanie parkietu z użyciem nowoczesnych, szczelnych lakierów poliuretanowych dodatkowo ograniczy ewentualną emisję szkodliwych substancji z subitu. To rozwiązanie kompromisowe – zachowujemy oryginalną podłogę, jednocześnie zwiększając poziom bezpieczeństwa.
Całkowite usunięcie subitu
Najbardziej radykalnym, ale też najskuteczniejszym rozwiązaniem jest całkowite usunięcie starego parkietu wraz z warstwą subitu. Jest to rozwiązanie zalecane szczególnie w przypadkach, gdy:
- Planujemy gruntowny remont podłogi
- W domu przebywają małe dzieci lub osoby z problemami zdrowotnymi
- Warstwa subitu jest uszkodzona i emituje wyczuwalny zapach
- Planujemy montaż ogrzewania podłogowego
Usuwanie subitu powinno być przeprowadzone przez profesjonalną firmę, która dysponuje odpowiednim sprzętem i środkami ochrony. Koszt takiej usługi waha się zwykle od 50 do 100 zł za m², w zależności od grubości warstwy subitu i trudności jej usunięcia. Pamiętajmy, że jest to inwestycja nie tylko w estetykę, ale przede wszystkim w zdrowie domowników.
Środki ostrożności przy kontakcie z subitem
Jeżeli zdecydujemy się na samodzielne prace przy podłodze z subitem lub będziemy obecni podczas prac wykonywanych przez fachowców, koniecznie zachowajmy następujące środki ostrożności:
- Zapewnić dobrą wentylację pomieszczeń – otworzyć okna i drzwi, używać wentylatorów
- Używać masek przeciwpyłowych z filtrem węglowym, które skutecznie zatrzymują szkodliwe cząsteczki
- Nosić rękawice ochronne i ubranie z długimi rękawami, aby uniknąć kontaktu subitu ze skórą
- Odizolować miejsce prac od reszty mieszkania, szczególnie od pomieszczeń, w których przebywają dzieci
- Po zakończeniu prac dokładnie umyć ręce i twarz, a ubranie robocze wyprać oddzielnie
- Zabezpieczyć odpowiednio odpady zawierające subit i przekazać je do utylizacji jako odpady niebezpieczne
Podsumowując, subit pod parkietem po 50 latach stanowi znacznie mniejsze zagrożenie niż w momencie instalacji, jednak nie jest całkowicie obojętny dla zdrowia. Najważniejsze jest rozsądne podejście do problemu – ocena faktycznego stanu materiału i podjęcie adekwatnych działań, bez niepotrzebnej paniki. W większości przypadków, gdy warstwa parkietu jest nienaruszona i szczelna, ryzyko ekspozycji na szkodliwe substancje jest minimalne i nie wymaga natychmiastowej interwencji. Pamiętajmy jednak, że przy planowaniu remontu warto rozważyć całkowite usunięcie subitu, szczególnie jeśli zależy nam na długoterminowym bezpieczeństwie i komforcie mieszkania.